Museum Sloten heeft een bescheiden bibliotheek aangelegd die voor geïnterresseerde bezoekers vrijelijk te raadplegen is. Er zijn boeken over sloten, en boeken over Friesland en Nederland die historische aspecten van Sloten belichten en in context plaatsen.

U bent van harte welkom om langs te komen en boeken in te zien of te lezen, maar lenen kan helaas nog niet. 

Literatuur over Sloten (alfabetisch op auteur)

Agricola, M.E., m.m.v. Atjse Boersma, Paul van Daalen en Talitha Vormer (2012) Hoe is Sloten gevaren in de zestiger jaren. Museum Sloten.

Beschrijft hoe de maatschappelijke ontwikkelingen in de roemruchte jaren 1960 ook in Sloten doorwerkten. Er zijn mensen geïntervieuwd die de jaren ’60 in Sloten hebben meegemaakt. Thema’s: economische groei in Friesland blijft achter als gevolg van landbouwmechanisatie waardoor die sector minder werkgelegenheid bood, teloorgang van de kleine middenstand in Sloten, ontvolking van het platteland maar toch een veerkrachtige gemeenschap, gemeentepolitiek in beweging, kabouters en ‘de commune fan Sleat’, vrouwenemancipatie in Sloten, van vanzelfsprekend ouderschap naar vrijwillig ouderschap.

Bosma, Hessel (z.j.) De scheepsbouwmeesters Nijdam en hun familie. Nijdamstra Stichting.

Geeft een beeld van een typische scheepsbouwfamilie in de Zuidwesthoek in de 19^e eeuw, met een hoofdstuk over Lemmer en Sloten

Deinum, Ferrry (2008) 1958-2008 Sloten 50 years: het 50-jarig bestaan van Sloten B.V en haar geschiedenis in Sloten Friesland. Sloten: fabriek.

Geschiedenis van de zuivelfabriek aan de hand van persoonlijke en gemeentelijke archieven en verhalen van ex-werknemers.

Dorhout, U. (1916) Het stedeke Sloten. Amsterdam: Tijdschrift Het huis, oud en nieuw.

Historisch-geografische dynamiek van Friesland: samenleving, cultuur en economie. Hoe hebben mensen in de loop van de tijd het Friese land ingericht? Hoe hebben zij hier hun bestaan kunnen vinden? Ook aandacht voor invloeden en krachten uit de wijde wereld eromheen.

Jong, T. de (1983) De geïllustreerde geschiedenis van Sloten. Hoekstra, Balk-Emmeloord: (zuidwesthoekreeks).

Geschiedenis van Sloten aan de hand van 18 platen van historische mijlpalen, gemaakt door kunstschilder Tjipke de Jong (belangrijke inwoner van Sloten, met ook veel invloed in de politiek). Onderwerpen: De Vetkopers voor de wallen van Sloten, De overgave (van de toen Gelderse stad aan de Bourgondiers) in 1523, De aanslag met het bierschip (1588), Een nieuwe tijd, een nieuw bestuur (Republiek zeven Provincien, na Unie van Utrecht 1579), Het Stadsbestuur, de Jaarmarkt, de korenmolen, een eigen parochie, handel en nijverheid, De Ned. Hervormde Gemeente (Greate Tsjerke), de Fransche tijd in Sloten, Brandbestrijding, het openbaar vervoer, de Duitsche bezetting 11 mei 1940, De bevrijding, 17 april 1945, De Elfstedentocht, Menschen en beroepen

Karstkarel, P. & R. Terpstra (1988) Vestingstad Sloten. Serie Monument van de Maand, jaargang 3, deel 6. Leeuwarden.

Beschrijft in een notendop de geschiedenis van 'de ideale stad Sloten' (Karstkarel is de bedenker van die slogan). De nadruk ligt op de vestingwerken. Uitgebreide beschrijving van enkele panden (hij is tenslotte architectuurhistoricus) zoals kerk en pastorie. Ook ons stadhuis wordt beschreven (p. 44 tm 51) met aandacht van het stucwerk in de raadszaal (dat volgens Karstkarel niet is aangelegd door Logeman - zoals nu op het toelichtingsbordje staat) maar door Antony Mollo: Logemann moest het herstellen omdat het door al het roken zwaar beschadigd was).

Kuiper, Yme & Keer Thomassen (2001) Banden van vriendschap: De collectie alba amicorum Van Harinxma thoe Slooten. Fries Museum: Leeuwarden& Uitgeverij Van Wijnen-Franeker.

Beschrijving van 11 luxe uitgevoerde alba amicorum van leden van de familie Van Harinxma thoe Slooten uit de late 16e en vroege 17e eeuw. Met veel gekleurde tekeningen, inscripties van vele vooraanstaande Friezen. Aandacht voor de onderlinge samenhang door de familieband van de eerste eigenaren en de familiegeschiedenis van de Harinxma's. Alba zelf: ontstaansgeschiedenis, bijzondere illustraties en inscripties.
Nogal specialistisch, maar vanwege de relatie met het ontstaan van Sloten erg relevant. Luxe in oblong formaat, in paars fluwelen band.

Kuipers, D. (1972) IJlst en Sloten in heden en verleden. Groningen: RUG.

Functioneel-economisch-ruimtelijke vergelijking tussen IJlst en Sloten in heden en verleden. Demografische aspecten, vergelijking met de situatie in de dertiger jaren. Thema’s: bloeitijd 17e en 18e eeuw, boterhandel en tolheffing, grachten en wallen, verpachting stadsmiddelen, scheepswerf en molen, turfvaart, vertrekoverschot, middenstand, tramplannen, ontbreken industriële traditie, geen zakencentrum, openbare diensten, verdwenen beroepsonderwijs, levensbeschouwelijke invloeden, boerderijen in de stad, van zuivel naar kalvermeel, recreatie, woon- en werk-forenzen, elites (aan de Lindengracht)

Zwieten, H. van (z.j.) Sloten, Monument in miniatuur

Aantal markante elementen en gebeurtenissen uit de geschiedenis van Sloten: Harinxma's, bierschop, boterhandel e.d.

Literatuur over Friesland (en Nederland) die een context geeft voor Sloten

Feddes, Fred (2004) Merck toch hoe sterck: monumenten van verdediging. Stichting Open Monumentendag.

Auteur legt de overal in het landschap aanwezige stille getuigen van eeuwenlange landsverdediging vast en plaatst ze in het grote verband van de eeuwige wedloop tussen aanval en verdediging. Zijn stelling: de historische verdedigingswerken hebben een markante en duurzame afdruk nagelaten in het aanzien van steden en landschap.

Frieswijk e.a. (red.), (2009) Fryslân, staat en macht 1450-1650. Hilversum: Verloren.

Bundel lezingen van het historisch congres 3-5 juni 1998 in Leeuwarden t.g.v. de manifestatie 'Fryslân 500'. 12 auteurs, onder wie W.P. Blockmans, J. de Vries en A.Th. van Deursen, laten hun licht schijnen op de problematiek van macht en zeggenschap in de dynamische periode dat Friesland een ontwikkeling meemaakte van een archaïsche vetemaatschappij naar een relatief modern centraal bestuurd gewest.

De bijdragen cirkelen om drie belangrijke breukvlakken.
1 introductie van een landheerlijk gezag in 1498 door hertog Albrecht van Saksen, die op basis van blokhuisbouw en belastingheffing de staat het monopolie van het geweld bezorgde. Met zijn optreden maakte Albrecht een einde aan de door velen bejubelde, door anderen verafschuwde Friese vrijheid.
2 de omwenteling van 1580 waarbij de Staten van Friesland de souvereiniteit verwierven.
3 diep ingrijpende ontwikkeling van de totstandkoming van het stemreglement van 1640, waarin de machtsverhoudingen tussen adel, steden en stadhouder voor ruim anderhalve eeuw zouden worden vastgelegd.

De auteurs geven elk een aanzet tot het over Frieslands plaats in het Europese staatsvormings-proces te stimuleren, met de volgende artikelen ; Blockmans, Wim: Van primate naar publieke macht in de vijftiende en zestiende eeuw; Vries: Oebele: Staatsvorming in Zwitersland en Friesland in de late middeleeuwen. Een vergelijking; Noomen, P.N.: De Friese vetemaatschappij: sociale structuur en machtsbases; Mol, J.A.: Hoofdelingen en huurlingen. Militaire innovatie en de aanloop tot 1498; Baks, Paul: Saksische heerschappij in Friesland, 1498-1515: dynastieke doelstellingen en politieke realiteit.; Kist, Martha: Centraal gezag en Friese vrijheid: Janco Douwama’s strijd voro de Friese autonomie.; Hellinga, Onno: Hessel Aysma en de Opstand in Friesland (1577-1587; Vries, Jan de: De economische ontwikkeling van Friesland na het einde van de Friese vrijheid; Bergsma, W.: Kerk en staat in Friesland na 1580.

Hendriks, M, (1987) Tussen stins en klokkestoel: Harinch en Ruigahuizen in de loop der eeuwen. Hoekstra, Balk-Emmeloord. Serie: zuidwesthoekreeks.

Inhoud: Ontstaan, Bestuurtelijke ontwikkeling, Kerkelijk leven in de Middeleeuwen, verdere kerkelijke ontwikkeling, drie stinsen van Harich, Had Harich een eigen geldmunterij? Wyldemerk of Wildemarkt, Franse vluchtelingen, Het groene hart van Gaasterland, In de kaart gekeken (vooral Ruigahuizen), openbaar onderwijs sedert 1800, Onze voorouders hebben het niet gemakkelijk gehad, 20e eeuw.
Informatief en toegankelijk boekje, niet wetenschappelijk. Wel wat gedateerd qua stijl. Met zwartwit-afbeeldingen. Een register ontbreekt helaas.

Hoof, Joep van (2004) Menno van Coehoorn: Vestingbouwer – belegeraar – infanterist. Instituut voor Militaire Geschiedenis. Stichting Matrijs.

Menno van Coehoorn werd geboren in het Friese Britsum en is overleden in Wijckel (praalgraf in de kerk). Boek gaat over Menno van Coehoorn als de belangrijkste Nederlandse vestingbouwkundige. Hij nam deel aan verschillende belegeringen en gevechten, onder andere bij Maastricht, Namen en Bonn, en het was was eigenlijk tussendoor dat hij zich als vestingbouwkundige ontplooide. Hij ontwierp een nieuw verdedigingsstelsel dat het grondgebied van de staat moest veiligstellen tegen aanvallen van over de landgrenzen. Het ontleende zijn kracht aan een aaneengesloten geheel van indunatielinies en zou tot diep in de negentiende eeuw gehandhaafd blijven. Behalve zijn vestingbouwkundige kwaliteiten komen in dit boek ook zijn goeddeels vergeten verdiensten als belegeraar en troepenaanvoerder aan de orde. Mogelijk was hij ook betrokken bij de vesting van Sloten. Prettig leesbare biografie, geillustreerd met talrijke afbeeldingen in kleur en zwart-wit. Met registers.

Karstkarel, P. & Smittenberg, J. (1987) Het Friese landschap in doorsnede. Leeuwarden: It Fryske gea.

Catalogus ter gelegenheid van tentoonstelling "Het Friese landschap in doorsnede"/"It Fryske gea yn trochsneed Geeft een gevarieerd beeld van het Friese landschap in heden en verleden. Met :

• Inleiding over de verschillende landschapstypen,
• Goed geillustreerde hoofdstukken over de reizen door Friesland van J.H. Knoop in 1763, van J. Craandijk in 1874-81 en van Jac.P. Thijsse in 1918, en
• hoe een aantal kunstenaars het Friese landschap zagen. Goed geschreven, mooi geillustreerd.

Koppen, Hans, (2017) Friesland vandaag - het Friesland van nu vanuit historisch-geografisch perspectief. Utrecht: Matrijs.

Historisch-geografische dynamiek van Friesland: de regionale samenleving, de Friese cultuur en de provinciale economie. Antwoord op vragen als: hoe hebben mensen in de loop van de tijd het Friese land ingericht, hoe hebben zij hier hun bestaan kunnen vinden? Met aandacht voor invloeden en krachten uit de wijde wereld eromheen. Gericht op een breed publiek: mensen die hier wonen, werken of met vakantie zijn. Rijk geïllustreerd.

Kruijf, T. de e.a. (2013) Atlas van historische verdedigingswerken in Nederland – Groningen Friesland Drenthe. Utrecht: Matrijs.

Behandelt de vestingwerken die nu nog over zijn plus die welke inmiddels zijn verdwenen. Met een uitstekende uitleg over de technische aspecten, de locaties en de geopolitieke achtergronden. 

Meulen, Ton van der (2005) Anders nog iets? De teloorgang van de middenstand. Pandora (oorspr. Veen, 2001).

Auteur volgt het spoor terug naar het leven achter de winkel: hoe de strijd om het middenstandsbestaan werd meestal kansloos verloren omdat de concurrentie groot was, de gunst van de klanten bevochten moest worden en/of een opvolger ontbrak. Gedetailleerd onderzoek naar de gang van zaken in Joure, dus redelijk dicht bij Sloten.

Mol, J.A. (2006) Galgen in laatmiddeleeuws Friesland. In: DE VRIJE FRIES 86 (2006) 95-140.

Onderzoek naar het toepassen van de doodstraf, het aanleggen van zulke gerechtsplaatsen en het daar tentoonstellen van terechtgestelde misdadigers, en hoe dit zich verhield met het gedecentraliseerde, communale bestuur dat in de late Middeleeuwen overal in Friesland bewesten de Lauwers werd aangetroffen. Gedegen en relevant, omdat in Sloten ook een galg stond (ongeveer ter hoogte van het huidige baken dat op het Slotermeer de ingang van 'het Sloter Gat' markeert.

Mol, J.A. (2017) De Friese volkslegers tussen 1480 en 1560. Hilversum: Verloren.

Volksweerbaarheid en volksbewapening in Friesland tussen 1480 en 1560, een tijdvak waarin vaak en fel is gevochten in de Noordelijke Nederlanden. De auteur beschrijft de samenstelling en ontwikkeling van de Friese boeren- en burgermilities en onderzoekt tevens waarom de zelfverdediging van de Friezen uiteindelijk faalde bij hun streven om hun politieke autonomie te bewaren. Hoofdbron voor deze studie is een omvangrijke serie monsterlijsten uit 1552 die voor zes steden (inclusief Sloten) en veertien Friese plattelandsdistricten zijn overgeleverd. Ze bevatten per dorp of wijk uitvoerige beschrijvingen van alle weerplichtige mannen met hun namen en uitrusting. Het boek bevat een editie hiervan.

Noomen, P. (2009) De Stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners. Hilversum: Verloren.

Het middeleeuwse Friesland met zijn meer dan 1500 'stinzen' in de context van het Friesland van toen: geen centraal gezag, vetemaatschappij waarin iedere adellijke familie een verdedigbaar steenhuis moest hebben dat steunpunt was voor de zogenaamde 'hoofdelingen'. Rol van de adel en de stinzen speelden in de sociale, politieke en militaire geschiedenis van middeleeuws Friesland. Met kaarten en illustratie. Bijgevoegde cd: pfd met een eerste inventarisatie van de afzonderlijke middeleeuwse stinzen, per streek en per dorp. Meer dan 500 locaties beschreven. Via de website van de Fryske Akademy zal deze inventaris geregeld worden aangevuld.

Oosten, L.H. (2012) Vrije Friezen. Momenten uit de kerkgeschiedenis van Friesland. Heerenveen: Groen

"Uitmuntend in rechtzinnigheid', zo was ooit de calvinistische kerk in Friesland. Beroemde theologen sierden haar geschiedenis: Bogerman, Brakel, Witsius en anderen. Een roep ging uit van de Franeker academie. Dat beeld is totaal veranderd. Vrijzinnigheid, richtingsverschillen, kerkscheuringen lieten hun sporen na. Ook was er het Friese Réveil. En thans is er de secularisatie, de ontkerkelijking. In Vrije Friezen schetst ds. L.H. Oosten iets van de eigen aard van de Friese gemeenten, een aard die niet losstaat van het eigen karakter van de 'edele vrije Friezen', die zich tot iets laten dwingen. 'Wy Friezen knibbelje allinne foar God!' Voor Sloten is dit werkje relevant omdat het de achtergrond schtetst voor de vlucht van de Harinxma's thoe Slooten naar Emden (het toevluchtsoord Nederlandse Calvinisten tijdens de Reformatie)."

Schotanus à Sterringa, (1979, fasc van de uitgave uit 1718 van Francois Halma) Uitbeelding der Heerlijkheit Friesland etc. Amsterdam: Theatrum Orbis Terrarum & Leeuwarden: De Tille.  B.Uitgegeven  door Francois Halma, 1718

Kaarten van alle grietenijen in facsimile uitgave.

Schroor, M. (2008) Van Wildinghe en Wagenbrugge. Leeuwarden: Bureau Varenius.

Landschapsgeschiedenis Zuid-West-Friesland, met ontstaan strategisch kruispunt (rond 1200) bij het huidige Sloten als gevolg van nieuwe doorgaande vaarweg na waterbouwkundige grepen ter bestrijding van de wateroverlast in het lage midden van Friesland

Schroor, M. (2000) Van Middelzee tot Bildt. Landaanwinning in Fryslân in de Middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Abcoude: Uniepers.

Overzicht van de eeuwenlange strijd van de Friezen tegen het water, met nadruk op laatste fase van de bedijkingsgeschiedenis, late Middeleeuwen en de vroeg-moderne tijd. Met de inpoldering van het Bildt als de kroon op die bedijkingsgeschiedenis van Friesland, want na 1600 kwam het in Fryslan niet meer tot grootschalige bedijkingen. Toegelicht met vele situatie-, thematische en historische kaarten, evenals vele foto's in zwart-wit en in kleur.

Schroor, Meindert (1993) De wereld van het Friese landschap. Noordhoff Uitgevers B.V.

Ontstaan Friesland door geologische maar vooral door menselijke, sociaal-economische invloeden van negen onderscheiden landschappen in Friesland van vroeger tot nu. Auteur is historisch geograaf. Standaardwerk op dit wetenschapsgebied. Schrijfstijl populair wetenschappelijk, objectief, feitelijk, met hoge informatiedichtheid, niet bedoeld voor de vluchtige toerist maar voor diepgaand geïnteresseerden die hier een schat aan informatie vinden over het ontstaan van Friesland en de bewoning. Met fraai foto- en kaartmateriaal.

Vries, Oebele (2007) Asega, is het dingtijd. Leeuwarden: Steven Sterk.

Nieuwe vertaling van 24 bekende en minder bekende Oudfriese teksten met vertalingen in het Nederlands en het Nieuwfries. Het betreft vooral teksten met juridische onderwerpen. Royaal verzorgde, met zeer goede kleurenfoto's van handschriften en oude drukken geillustreerde uitgave. Met glossarium en zaakregister. Heruitgaven van teksten als deze zijn vrij zeldzaam en dus alle aandacht waard. De auteur is verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. De inhoud laat indirect ook iets zien over de rechtspraak in de Sloten in de late Middeleeuwen.