Historie
Museum Stedhûs Sleat biedt een verrassende kijk op de stadsgeschiedenis van Sloten. De drie ruimtes gewijd aan de historie hebben elk een eigen invalshoek.
Wegwijzer op deze pagina
In het museum
- Raadzaal: Sloten, ideale stad
- Vertrekzaal: Sloten in vogelvlucht
- Historisch kijkfeest en het bierschip
- Burgemeesterskamer: Sloten in detail
Meer over de geschiedenis van Sloten
In het museum
Raadszaal: Sloten ideale stad
Het pronkstuk van het voormalige stadhuis is de raadzaal of ‘regtkamer’ op de eerste verdieping. Daar kunt u ieder half uur kijken naar de multimediapresentatie ‘Sloten, ideale stad’, waarin u een verrassende kijk op Sloten krijgt. Tevens zijn twee vitrine geplaats waar u verschillende voorwerpen kunt bekijken uit de bestuursgeschiedenis van dit raadhuis zoals bijvoorbeeld de koperen stembonen waarmee de raadsleden konden stemmen, de burgemeesterszetel en voorzittershamer.
U moet ook even letten op het speciale en originele stucwerkdetails boven de haard en deur en op de plafonds.
Vertrekzaal: Sloten in vogelvlucht
In de vertrekzaal – de andere ruimte op de eerste verdieping – ziet u de geschiedenis van Sloten in vogelvlucht. De enorme afbeelding op de gebogen wand is een kopie van de kaart van Nicolaas van Geelkerken uit 1616. De gleuven in de wand verbergen kleine theaters met voorwerpen. Zij vertellen bijzondere verhalen uit de geschiedenis van de stad Sloten.
Daarnaast staat er een maquette waarop Sloten te zien is zoals het er uitzag voor de aanleg van de rondweg. Al het verkeer moest zich indertijd nog door de smalle straatjes heen wringen totdat in 1961 de rondweg gereed kwam.
Historisch kijkfeest: de list met het bierschip
Eén van de scenes die we in de vertrekzaal tot leven brengen is de mislukte list met het bierschip tegen de achtergrond van de Tachtigjarige oorlog tegen de Spanjaarden. Het is onze eigen variant op het paard van Troje!
12 mei 1588. Pier Lupckes uit het naburige dorp Tjerkgaast heeft het snode plan om Sloten binnen te vallen, maar dat is nog niet zo eenvoudig: de stad is met haar vestingwallen niet makkelijk binnen te dringen. Samen met de Spaanse troepen van Philips II denkt Lupckes toch een manier te hebben gevonden om de opstandige stad onder controle te krijgen: twee schippers uit Grouw, Dotte Sibles en Stomme Jelmer, zijn bereid om samen met hun lading bier ook een aantal soldaten te verstoppen in biertonnen. Maar een oplettende stadswacht ontdekt de Spanjaarden aan boord van het bierschip en slaat groot alarm. Daarop volgt een zeer hevig en bloedig gevecht tussen de moedige Stadschutterij en de vijandige Spanjaarden !
Pier Lupckes meot zijn verraad met de dood bekopen. Twee weken later worden ze publiekelijk en ter plekke onthoofd waarna hun hoofden op staken bij de poort worden ‘tentoongesteld’.
Deze roemruchte episode wordt elke drie jaar nagespeeld met de stad als decor. Lees er alles over op de website van de stichting Historisch Kijkfeest Sloten.
Burgemeesterskamer: Sloten in detail
In 1984 werd de gemeente Sloten opgeheven en trok de laatste burgemeester de deur van het stadhuis achter zich dicht. Op de begane grond vindt u de burgemeesterskamer. Tegen het decor van enkele fraaie voordeuren in Sloten bieden de laden van de kasten een blik op de historische details van Sloten. U vindt daar oude foto’s, voorwerpen en artefacten die u een beeld geven van het Sloten uit vroeger tijden!
Vergeet niet, u mag alle laden van de kasten ZELF OPENTREKKEN!
Meer over de historie van Sloten
Hoe is Sloten eigenlijk ontstaan?
Sloten is in de dertiende eeuw ontstaan als nederzetting bij een stins van de familie Van Harinxma thoe Slooten. Deze stins stond bij de kruising van de handelsweg van Bentheim naar Stavoren. Sloten wordt op een oorkonde van 30 augustus 1426 als stad genoemd. In 1523 is het stadje als laatste Friese vesting in handen gevallen van de erfgenamen van de graven van Holland. Tijdens het beleg van Sloten in 1523, waar Friese en Gelderse troepen waren gelegerd, is de Hollandse edelman Jan II van Wassenaer dodelijk verwond geraakt. De edelman was de laatste Hollander die omkwam in de strijd om het heerschap over Friesland.
Sloten bevond zich aan de belangrijke waterweg van Sneek naar de Zuiderzee en zo verder naar de Hanzesteden aan de IJssel. In Sloten kruiste deze waterweg met de landweg van Duitsland naar Stavoren (Starum). Op deze kruising kon men dus tol heffen en strategische controle uitoefenen. De landweg liep via Doniawerstal over de gaasten (zandruggen) via Sloten, waar de waterweg was te overbruggen, naar Gaasterland en zo verder naar Stavoren, dat in de middeleeuwen een grote en belangrijke handelsstad was.
Een interessante animatie laat zien hoe op die plek de nederzetting is ontstaan die is uitgegroeid tot de stad Sloten:
Het vervolg van dit verhaal is te zien in onderstaande video: waarom wordt de kleinste van de 11 Friese steden ´de ideale stad´ genoemd? En wat hebben toverlantaarnplaatjes daarmee te maken?
Tegenwoordig is Sloten niet meer van strategisch belang. Het stadje is nu in trek bij watersporters, dagjestoeristen en mensen die een aangename woonomgeving zoeken. Aan de zuidzijde van het stadje is in de jaren zeventig een jachthaven aangelegd waar ook enkele watersportbedrijven zijn gevestigd. Tevens staat er in het stadje een grote fabriek die deel uitmaakt van het Nutreco-concern. Het bedrijf produceert melkvervangers voor jongvee (kalveren, biggen, etc.). En natuurlijk is er in de omgeving van Sloten de veeteelt, die een belangrijke basis vormt voor de lokale economie.
Sipelstêd
Het stadje heeft de oorspronkelijke omwalling vrijwel geheel behouden en tevens is de oorspronkelijke structuur van Sloten bijna geheel bewaard. De vestiging was ontworpen en gebouwd door de bekende vestigingsbouwer Menno van Coehoorn, die in het nabijgelegen Wijckel ligt begraven. Sloten was in vestingtermen de ideale stad, haar vorm heeft veel van een ui, het stadje wordt dan ook wel de "sipelstêd" (uistad) genoemd. In Sloten wordt de Sipelsneon gehouden op de laatste zaterdag van juni, dit jaar dus op zaterdag 24 juni.
11-stedenstad
Sloten is één van de 11 steden, dus ook de 11-stedentocht komt hier langs. Hieronder een verslag - met originele beelden - van de allereerste 11-stedentocht die verreden werd in 1909.
Helaas is dat tegenwoordig ook meer historie dan werkelijkheid! We moeten het dus doen met nostalgische plaatjes, of... op de fiets, met kano, wandelend... In ons VVV-kantoor vindt u kaarten met routes, en veel informatie over de mogelijkheden.
Sloten in de jaren '60
In de vroege jaren '60 maakte de Enschedese zakenman cineast Johan Adolf een stadsfilm van Sloten. De films kwamen na zijn overlijden in talrijke collecties terecht en werden door meerdere instellingen weer bijeengebracht. Het Fries Film Archief is één van die instellingen, en zij vonden deze film bij toeval, toen ze bij ons in het museum in de kluis waren voor iets anders. Nu hebben zij de originele film voor ons gedigitaliseerd, dus met dank aan het Fries Film Archief kunnen we het nu met jullie delen.
De film heeft geen geluid, dus denk niet dat er iets mis is of zo.
Wel even voor gaan zitten: de film duurt zo'n drie kwartier!
vind je interessant historisch materiaal 